Republika ng Bangsamoro - mga Muslim sa Pananakop ng mga Espanyol

Ang malaking pagkakapareho sa pagitan ng bagong Republika ng Bangsamoro ngayon, at ng mga Muslim noong panahon ng mga Espanyol ay ang kanilang pakikibaka para sa kanilang kalayaan. Ang mga muslim noon ay nakipaglaban sa pananakop ng mga Espanyol, habang ngayon naman ay naghahanap parin ng paraan ang bagong Republika ng Bangsamoro upang makamtan nila ang kanilang ganap na kalayaan mula sa gobyerno ng Republika ng Pilipinas.

Bago natin pag-usapan kung papaano naipabatid o nailarawan ng bagong Republika ng Bangsamoro, sa mga pilipino ngayon, ang mga paghihirap ng mga Muslim laban sa pananakop ng mga Espanyol, balikan muna natin ang mga nangyari noon.

Sa panahon ng kolonyalismo, ang ginawa ng mga Espanyol ay hindi lamang pagpapatupad ng mga batas na nagdala sa politika ng mga pilipino sa pagbagsak, at pag-angkin ng mga likas na yaman ng Pilipinas. Sinubukan din nilang maangkin ang pagkilala ng mga Muslim sa kanilang kapangyarian sa pamamagitan ng pagpapadala ng mga sundalo sa katimugamg bahagi ng Pilipinas na nagdulot ng marahas at madugong digmaan.

Pero sa kabila ng mga pagtatangkang ito ng gobyerno ng mga Espanyolna masakop ang mga Muslim, ang sabi ng kasaysayan ay kailanman, ni isa man dito ay hindi nagtagumpay.

Bakit kaya?
Ang sagot ay napakasimple. kasi ayaw noonb ng mga Muslim na mapasailalim sa pamumuno ng mga Espanyol. Tumanggi sila sa, ayon sa kanila'y, mga kasinungalingan ng gobyerno ng Espanya kasi mayroon naman silang sariling pamunuan na inirerespeto at pinakatatangi.

Bago pa dumating ang mga Espanyol sa Pilipinas, ang mga Muslim sa Mindanao, sa arkipelago ng sulu at Tawi-Tawi, at sa mga isla ng Basilan at Palawan, ay mayroon ng sariling estado at gobyerno na may kaugnayang pangkalakal sa ibang bansa kabilang na ang Tsina. Ito ang naging dahilan kung bakit naging interesado ang mga Espanyol sa katimugan ng Pilipinas, at ito rin ang naging dahilan kung bakit kinailangan ng mga Muslim ang lumaban sa lahat na mga ginawa ng mga kolonyalista, sa militar man o sa misyonaryo, na may tungkuling pabagsakin ang buong Mindanao at Sulu sa kanilang mga kamay.

Pero paano lumaban ang mga Muslim sa mga Espanyol?

Lumaban ang mga Muslim sa mga Espanyol gamit ang pinagbuklod-buklod na lakas ng Islam. Nakatulong din sa kanila ang pagkakaroon ng matatag na administrasyon at politika kaya napanatili nila ang kanilang pagkakakilanlan (politikal at sosyal) at kalayaan.

At iyon ang kuwento kung paano nakibaka ang mga Muslim laban sa mga mananakop. Ngayon naman, pag-usapan natin ang kung anu-ano na ang mga nangyayari sa mga Muslim sa kasalukuyan at kung papaano nila naipapakita ang paglaban ng mga Muslim sa mga Espanyol noon.

Ang mga Muslim ng bagong henerasyon ay tinatawag na Bangsamoro.

Bakit Bangsamoro? Ano ba ang ibig sabihin ng salitang Bangsamoro?
Ang Bangsamoroay binubuo ng dalawang salita: "bangsa" at "moro". Ang salitang "bangsa" ay isang salitang Malay na ang ibig sabihin ay isang nasyon o bansa, abang ang "moro" naman ay hango sa pangalang ibinigay ng mga kolonyalistang Espanyol sa mga Muslim noon na nasa Mindanao. Ito rin ang pangalang ibinigay nila sa mga Muslim sa H. Africa. Kung gayon, ang ibig sabiin ng "Bangsamoro" ay ang pagkakakilanlan ng mga Muslim sa Mindanao, kabilang na ang mga isla ng Basilan at Palawan, at ang arkipelago ng Sulu at Tawi-Tawi, bilang isang estado.

Ang salitang "bangsamoro" ay unang ginamit at pinalaganap ng mga liberation fronts na patuloy na nakikipaglaban para sa kanilang karapatan sa kalayaan bilang pagpapakita ng kanilang karapatan sa sariling pagkakakilanlan.

Ang mga taong bumubuo sa Bangsamoro ay patuloy na naghahangad na makamtan ang kanilang kalayaan ngunit ngayon ay hindi na laban sa mga Espanyol kundi laban sa Gobyerno ng Republika ng Pilipinas. Ito ay sa dahilang, ayon sa kanila'y, ilegal at imoral na paguugnay ng kanilang teritoryo sa Republika ng Pilipinas noong 1946 na ginawa daw kahit wala ang kanilang pormal na pahintulot. Sa katunayan, dahil dito'y, marami nang pag-aalsa o pagkilos ang ginawa ng mga Muslim na may hangaring makamtan ang tunay na kalayaan.

Ilan sa mga pagkilos na ito ay: a) ang armadong protesta nini Kamlon, Jikiri, at Tawan-Tawan laban sa labag sa batas na pagbale-wala sa kanilang pngkalahatang karapatan bilang isang kumunidad, b)ang House Bill 5682 ni Cong. Ombra Amilbangsa na ipinasa sa ikaapat na sesyon ng ikaapat na kongreso, na may pangunahing layuning makuha o makamtan ang pagkilala sa kalayaan ng Sulu, c)ang Mindanao Independence Movement (MIM) Manifesto, na pinangunahan ng gobernador ng probinsiya ng Cotabato, si Datu Uldog Matalam, na naglalayong makamtan ang ganap na kalayaan ng Mindanao at Sulu, at makilala o kilalanin ito bilang Republika ng Mindanao at Sulu, at d)ang pagbuo ng Moro National Liberation Front (MNLF) para sa pagsulong ng armadong pakikibaka para sa kalayaan, dahil sa paniniwala ng mga Muslim na hindi na posibleng makamtan nila ang kalayaan sa loob ng pambansang panggobyernohang sistema ng Pilipinas.

Pero dumating ang panahon na tinanggap ng Mnlf ang pagiging kabilang nila sa Gobyerno ng Pilipinas. Sa hakbang na ito na ginawa ng MNLF, mayroong mga kaanib ng organisasyon ang hindi sumang-ayon at tumiwalag, at nagbigay daan sa pagkabuo ng Moro Islamic Liberation Front (MILF) na nagpatuloy sa pamamaraan at hangarin ng dating MNLF.

Ang MILF ngayon ay patuloy na nakikipaglaban sa mga puwersa ng gobyerno para sa kanilang karapatan sa sariling pagkakakilanlan na idinadaan nila sa sandaatang pag-aalsa na nagdulot ng digmaan, pagkasira ng mga komunidad at pagkamatay ng libu-libong sibilyan.

Kahit nagkaroon na ng pangkapayapaang kasunduan sa pagitan ng Gobyerno ng Pilipinas at Moro National Liberation Front noong 1996, hindi parin nito naresulba ang problema, at makalipas ang apat na taon, noong 2000, naglunsad ng all-out war laban na sa MILF.

Ngunit ang pangkalahatang populasyon ng Bangsamoro ay naniniwala na ang tangi't nararapat na paraan upang matuldukan na ang hindi magandang ugnayan ng mga Muslim at ng Gobyerno ng Republika ng Pilipinas ay ang pagbabalik ng kalayaang ilegal at imoral na kinuha sa kanila, at pagbibigay sa kanila ng pagkakataong makapagbuo ng sariling pamunuang naaayon sa kanilang kulturang politikal, mga paniniwala at kaugalian.

Lahat nang ginawa ng bagong Republika ng Bangsamoro ay halos katulad din nang ginawa ng mga Muslim noon, laban sa mga kolonyalistang Espanyol. Nagkakapareho sila ng pamamaraan nang pagpapanatili sa kanilang kalayaan. Kung noon ay nakipaglaban ang mga Muslim bilang isang lupon, gayon din naman sa bagong Rewpublika ng Bangsamoro. Kung ngayon ay malaki ang papel ng politikal na sistema ng Bangsamoro sa kanilang hangarin, gayon din naman sa mga Muslim noon.

Ang pinaglabang kalayaan ng Bangsamoro ng bagong enerasyon ay ang kalayaan parin na nakamtan na ng mga Muslim noon laban sa mga Espanyol.